TMO’nun randevu sistemindeki yoğunluk nedeniyle çiftçiler, eserlerini TMO’ya (Toprak Mahsulleri Ofisi) satamıyor. Gazete Duvar’dan Fatma Keber’in haberine nazaran borcu olan çiftçiler, eserlerini TMO’dan daha düşük fiyat veren tüccara satmak zorunda kalıyor.
Çiftçiler, eseri ucuza alan tüccarların bir mühlet sonra TMO’ya satış yaptığını ileri sürüyor. Eserlerinin ziyan olduğunu belirten çiftçiler, TMO’nun bir an evvel alım yapmasını istiyor.
‘YÜZÜMÜZE BAKAN YOK’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 7 Haziran tarihinde TMO’nun alım fiyatlarını şu sözlerle açıkladı: “TMO alım fiyatlarını ekmeklik buğdayda ton başına 8 bin 750 lira, arpada 7 bin lira olarak kararlaştırdık. Bakanlığımız tarafından sisteme kayıtlı çiftçilerimize buğdayda ton başına bin lira, arpa için ton başına 500 lira dayanak olarak verilecektir.” Bu açıklamanın akabinde buğday ve arpa hasadını yapan çiftçiler, TMO’ya eserlerini vermek için online sistemden randevu almak istedi. Sistemden randevu alamayan çiftçiler ise duruma reaksiyon gösterdi.
Konya’nın Cihanbeyli ilçesinde TMO’nun önünde toplanan bir küme çiftçi, hem iktidara hem de TMO’ya reaksiyon gösterdi. TMO’nun mahsullerini almadığını tüccarın da yarı yarıya fiyat verdiğini söyleyen bir çiftçi, şunları söyledi: “Mahsulümüz tarlada kaldı. Müşteri yok, kimse almıyor. Devlet bize 7 bin 500 lira vermiş, bizi arayan soran yok. Tüccar ise 4 bin-4 bin 500 lira veriyor. Bu ofis daha evvel senede 60 bin ton malımızı alıyordu, şu anda yüzümüze bakan yok. İşine gelirse ver, işine gelmezse meskenine git. Ben yetkililere sesleniyorum, hiç kimse bizim malımızı almıyor ve yüzümüze bakmıyor. Tüccar 4 bin 500 lira fiyat veriyor. Sizlerden ricam, birisi bunun tedbirini alsın.”
‘İNSANLAR EKİNİNİ YAKMAK ZORUNDA KALACAK’
Çiftçinin mahsulünü tarlada yakma durumuna geldiğini söyleyen bir diğer çiftçi ise, şunları söyledi: “Mahsulümüzü satacak bir yer bulamıyoruz. Bizi tüccara yönlendiriyorlar. Tüccar da fiyatı yarıya indirmiş. Neredeyse beşerler kendi ekinini yakmak zorunda kalacak. Bu insanlara yazık, birden fazla da çekinerek gelmiyor. Burada gördüğünüz insanların birçok AK Parti’ye oy vermiş beşerler. Beşerler perişan durumda” dedi.
‘TMO’NUN DEPOLARI DOLU, ALIM YAPAMIYOR’
Karapınar Ziraat Odası Başkanı Durmuş Üner, TMO’nun depolarının geçmiş yıllardan kalan buğdaylarla dolu olduğunu ve bu sebeple buğday alımına başlayamadığını söyledi. Çiftçiye randevu verilemediğini söyleyen Üner, “TMO alım yapmıyor. TMO ‘bütün buğdayı’ alacağım diyor lakin bir planlama yok. Çiftçinin 9 ve 10. ayda ödemesi gereken borçları var lakin eline para geçmiyor. Tüccara giden çiftçiye ise kıymetinin çok altında fiyat veriliyor. TMO’nun bir an evvelki yıllara ilişkin olan eserleri boşaltıp, alıma başlaması lazım” sözlerini kullandı.
Konya Pancar ve Tarım Ürünleri Üreticileri Derneği Başkanı Ahmet Bestil de depoların dolu olduğuna dikkat çekti. Bestil, “TMO’nun depoları hem tüccar hem de ithal getirilen buğdaylarla dolu durumda. Bu türlü olunca da TMO birçok yerde çiftçiye randevu veremiyor. TMO bölgelerde bulabilirse depo kiralıyor ancak bulamadığı yerde de buğday alamıyor. Buğdayını satamayan ise tüccara gidiyor. Tüccar da buğdayı düşük fiyattan almaya çalışıyor. Çiftçi buğdayını ve arpasını satıp eline para geçmezse borcunu nasıl ödeyecek? Aslında çiftçilerin birden fazla kredi borçlusu. Şu an bankalar da kredi vermiyor. TMO’nun süratli, planlı ve peşin alımlara başlaması lazım. Yoksa çiftçi üretimi sürdüremez ve çekilir” dedi.
‘BUĞDAYIMI GİDİP TMO’NUN ÖNÜNE DÖKECEĞİM’
Türkiye’nin pek çok kentinde emsal bir sorun yaşanıyor. Kıymetli tarım kentlerinden olan Urfa’da da çiftçiler, eserleri ile baş başa kaldı. Urfalı çiftçi Hasan Koyuncu, “TMO bu yıl yalnızca 3 dakika için sistemi açtı. Fakat TMO’nun önünde kilometrelerce kuyruk var. Art taraftan da tüccarlar piyasadan alım yapıp gidiyor. Daha sonra tüccarlar TMO’ya satıyor. Bizim üzere küçük çiftçiler eziliyorlar” dedi.
Mahsulünü konutunun önünde beklettiğini söyleyen Koyuncu, “Kredi çekeceğim. Güç durumdayım ve buğdayımı da gidip TMO’nun önüne dökeceğim, ‘sizin olsun’ deyip geleceğim. Durum bunu gösteriyor” biçiminde konuştu. Koyuncu, şöyle devam etti: “Koskoca Urfa’nın randevu sistemi yalnızca 3 dakika mı açılıyor? Randevu alamıyoruz. Bu türlü olunca tüccarlara mecbur kalıyoruz. Bizlerin borçları var, TMO’ya veremeyince ve borçlarımızın vakti gelince mecbur gidip malı tüccara veriyoruz. TMO, 8 bin 500 liradan alıyor. Tüccar da kurnazlık yapıyor, güç durumdaki çiftçiden 7 bin 200 liradan alıyor, gidip 8 bin 500 liraya TMO’ya satıyor. Bizim üzere küçük çiftçilerin 50 ton buğdayı var, tüccarlar da ona gözünü koymuş.”
‘BU KADAR YÜKSEK REKOLTE BEKLEMİYORDUK’
Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar ise randevu probleminin nedeniyle ilgili “Şu anda randevu sistemimizde bir sorun yok. Bizim ıstırabımız, TM0’nun alımı ile ilgili. Rekolte çok yüksek. Bu kadar büyük bir rekolte beklemiyorduk. Rekolte çok yüksek olunca talep de yüksek oldu. TMO’nun fiyatı, piyasanın üstünde olduğu için çiftçiler de TMO’ya yöneldi. Bu sebeple yoğunluk oluyor. Randevu açıldığı vakit, TMO kapasitesine nazaran bir depo alıyor ya da 50 bin tonluk bir yer açıyor. Açıldığı üzere yarım saat içerisinde doluyor. Urfa genelinde herkes birden giriş yaptığı için sistem tıkanıyor. Çiftçilerin yeni yer açılana kadar beklemesi gerekiyor” dedi.
TMO’nun ofis müdürünün çiftçilere tüm mahsulleri alacaklarına dair kelam verdiğini aktaran İpar, “Yeter ki biraz sabredin, biraz vakit alıyor” davetinde bulundu.
‘HER ŞEY ZİYAN OLUYOR’
Bozova Ziraat Odası Başkanı Müslüm Okan, Bozova’da da birebir sorunun yaşandığını belirterek “Durum iç açıcı değil. Çiftçiler, sıkıntı durumdalar. Açıyorlar depoyu fakat kâfi değil. Yetkililer ‘Biz kimsenin mahsulünü yerde bırakmayacağız’ diyor lakin ne vakit belirli değil.
Çiftçiler mahsullerini yere bırakmışlar. Arpa, buğday her şey ziyan oluyor. Borçlu olan ya da yeri olmayan çiftçiler, eserini tüccarlara satıyor. Tüccarlar da ambarlarda bekletip sonra TMO’ya satıyor.”