SERVET YILDIRIM – Yüklü olarak yüksek ve orta yüksek teknolojili eserleri ithal ederken daha düşük teknolojili eserleri ihraç eden bir ekonomiyiz. İhracatta tabir yerindeyse biraz hamallık yapıyoruz. Türkiye iktisadını kırılgan hale getiren yüksek cari süreçler açığının kök nedenlerinden biri üretimin ve ticaretin bu yapısıdır. Tahlil, Türkiye’yi üretmek için ithal etmek zorunda kaldığı girdileri ve mamulleri içeride üretir hale getirmek.
Kilo başına 25 dolar
Geçen hafta Türkiye ilaç dalının önde gelen sanayicilerinden Türkiye İlaç Sanayicileri Derneği başkanlığını da yürüten Hasan Ulusoy ile bir ortaya geldik. Türkiye ilaçta ihracat yapan bir ülke. Kesimde ihracatın kilo başına bedeli ise 25 dolar dolayında seyrediyor. Yani ülke ortalamasının çok üzerinde. Hasan Bey, “Biz şirket olarak ithalatımızın üzerinde ihracat yapıyoruz. Şirket olarak cari fazla veriyoruz” dese de Türkiye’nin ilaç ithalatı ihracatından fazla olduğu için ilaç bizde açık veren bölümlerden biri. İlaçtaki dış ticaret açığı 4-5 milyar doları buluyor. Türkiye’nin ilaçta dışa bağımlılığı azaltması gerekiyor.
Hasan Ulusoy bunu başarabilmek için dalın kimi beklentileri olduğunu anlattı. Birinci beklenti ilaç fiyatlarının hesaplanmasında kullanılan kurun güncellemesi. “Bizim kurumuz 17 lira. Biz Avrupa’nın en ucuz ilacını alıyor, onu Türk lirasına çevirirken 17 ile çarpıyoruz, 35 ya da 37 ile değil… Bunun yarın yüzde 100 düzeyine çıkamayacağının da şuurundayız ancak önümüze bir şey konulmalı.
Mesela denilmeli ki; gelecek sene yetmişe çıkacağız, sonra yüzde seksene çıkacağız. Yani ona nazaran bir planlama yapabilmeliyiz” diyor. Yılların sorunudur bu kur konusu. Yakın gelecekte çözülür mü? Emin değilim.
Dünya örnekleri var
İkinci beklenti ise ilaçtaki Ar-Ge teşviklerinin artırılması. Ar-Ge konusu yalnızca ilaçta değil, birçok dalda önemli bir düşünce. Meğer girdiğimiz orta gelir tuzağından çıkış için gereken adımlardan birisi de Ar-Ge’nin yaygınlaşmasıdır.
Türkiye’de Ar-Ge harcamalarının ulusal gelire oranı yüzde 1.5’in altında. Yüksek gelir kümesindeki gelişmiş ekonomilerde bu oran yüzde 1.5 ila 3.5 ortasında. Sorun bizim de onlar kadar Ar-Ge ve inovasyon yapmamız, bizi üst kademeye taşıyacak yüksek teknolojili ve katma kıymetli eserleri üretiyor olmamızdır.
Hasan Ulusoy Ar-Ge dayanağı konusunda öteki ülke örneklerini hatırlattı: “Şimdi dünyada tüm devletler ilaç endüstrisini Ar-Ge’de destekliyorlar. Bugün Güney Kore’nin, Hindistan’ın, Çin’in, Rusya’nın bu düzeylere gelebilmesinin gerisindeki tek neden bu. Bundan 50 sene önce ne Hindistan, ne Çin, ne Güney Kore Türkiye’nin ilaç sanayi düzeyinde değildi. Ancak bugün gidiyoruz Güney Kore’den teknoloji dileniyoruz, Hindistan’dan teknoloji dileniyoruz. Neden? Zira biz geliştiremedik; bilhassa biyoteknolojide. Biyoteknolojide onlar fersah fersah ilerlediler.”
Bu sorun önemlidir
Ar-Ge sorunu kıymetli. İSO 500’te yer alan 500 firmanın yalnızca 265’i Ar-Ge yapıyor. Bunların harcamalarının üretimden satışlara oranı ise yükselerek lakin yüzde 0.48’e ulaştı. İkinci 500’te ise durum biraz daha makus. O listede Ar-Ge yapan şirket sayısı 227. Ar-Ge harcamaları TL bazında bir evvelki yıla nazaran yüzde 41 ile enflasyonun çok altında artmış.
Orada üretimden satışlara olan oran binde 4 civarında. Tablo bize bu oranların artması için dayanağın devreye girmesi gerektiğini anlatıyor. Kesim temsilcisi olarak Hasan Ulusoy, “Orada gerçek dayanak olması lazım yani kelamda takviye değil” diyor.